CÁCH LÀM XÔI NẾP NƯƠNG MÀU VÀNG CỦA TÂY BẮC

Tôi thích xôi, he he, hẳn rồi, các anh chị đừng cười & hiểu theo nghĩa đen. Thứ xôi tôi thích là XÔI thật, tức là gạo Nếp nấu chín, chứ không phải mấy loại xôi xôi gì khác đâu nhá. Nói đùa vậy thôi, tôi ăn xôi cả tuần được, không bao giờ bị nóng ruột. Đặc biệt là xôi được làm từ gạo Nếp Nương chính hiệu Tây Bắc, nhất là Nếp Nương Điện Biên thì phải nói là…đỉnh cao. Đến bây giờ, tôi thường xuyên đi bản, đi rừng, bà con đồng bào Thái nhiều vùng ít còn dùng Xôi hàng ngày nữa, tôi thèm lắm, toàn phải giục anh em trên bản nấu xôi ăn! Bà con đồng bào Thái ở Tây Bắc chúng tôi có nhiều cách để chế biến món xôi nom hấp dẫn lắm, ví như xôi màu đen được nhuộm từ tro của cây Lúc Lác, xôi màu Tím nhuộm từ 1 loại lá, nhưng tôi thích nhất là xôi màu vàng, được nhuộm từ hoa của 1 loại cây rừng (mà tôi sẽ giới thiệu & hướng dẫn cách làm trong bài viết này).

Xôi nếp Nương, màu vàng, có mùi thơm đặc biệt lắm, mùi thơm của nếp, thơm nồng nàn của loại hoa rừng đó rất quyến rũ. Chuyến vừa rồi, tôi đi, tìm xin & mua được 1 ít loại hoa để nhuộm xôi đó, cầm về Thủ đô, gửi tặng anh em bạn bè mỗi người 1 ít, còn 1 ít giữ lại dùng trong gia đình. Tự nhiên giờ tôi quên béng tên loại hoa này gọi bằng tiếng Thái là gì, thôi để chuyến tới tôi lên bản hỏi lại, rồi về cập nhật lại sau.

Xôi Nếp Nương nhuộm hoa vàng, màu vàng tự nhiên rất đẹp, mà lại thơm lừng. Tôi thấy nhiều bài viết bảo dùng bột nghệ Vàng để nhuộm xôi, nhưng như thế thì hắc, nồng & đắng chứ nhỉ.

Đây, đây là loại hoa mà bà con đồng bào vùng cao Tây Bắc chúng tôi dùng để nhuộm xôi màu vàng đây. Nó thơm lắm, mùi thơm nhẹ thoảng, êm dịu. Cây này dễ trồng, dù xuất xứ từ rừng, nhưng giờ ai có vườn, cũng đều trồng 1 khóm! Hái hoa phơi khô, để dùng dần.

Để nhuộm cho khoảng 1kg gạo nếp, ta chỉ cần dùng 3 đến 5 cành (tùy vào cành to hay nhỏ), rửa qua với nước rồi cho Hoa Vàng vào nồi đun 8 đến 10 phút, bắc ra để nguội, chắt lấy nước ra nhé, để tí nữa ta ngâm gạo nếp.

Gạo Nếp vo sạch, đổ trực tiếp vào nước của Hoa Vàng mà ta đã đun lúc nãy. (Chú ý nước Hoa vàng ngâm phải để nguội, không ngâm gạo nếp vào nước nóng ra nhựa, không ngon)! Ngâm thì đơn giản thôi, trung bình tối thiểu 5 đến 6 tiếng là mang ra xôi được rồi. Nhà tôi đa phần ngâm quãng 9, 10h tối, rồi sáng hôm sau xôi.

Gạo sau khi ngâm, đã được nhuộm Vàng rất đẹp. Chú ý không được rửa hay vo lại gạo nữa đâu nhé. Xôi bằng chõ gỗ là ngon nhất, tất nhiên, ở thành phố, dùng chõ Nhôm cũng ngon chán, bố tôi có biệt tài nấu Xôi bằng nồi cơm điện, ông cụ nấu rất ngon, không khác gì xôi bằng chõ luôn, thế mới tài. Thời gian xôi chỉ cần 45 -> 60 phút là chín.

Nào, xôi chín chưa. Bắc ra xem nào, ôi màu vàng tươi, thơm nức mũi! Loại Hoa Vàng này đặc biệt rất thơm. Chén luôn thôi nào, ăn xôi nếp (hay tiếng Thái gọi là Khảu Ón) là phải ăn bốc mới ngon, thịt gác bếp đâu, lôi ra nướng qua rồi ăn cùng xôi nếp nương thì ngon lắm. Làm thức chấm xôi thì có món Chẳm Chéo đặc trưng của Tây Bắc, chấm cùng thì ngon tuyệt trần. (Chi tiết món Chẳm Chéo, các anh chị xem cách làm tại đây:https://hoabanfood.com/cham-cheo-huong-dan-cach-lam.html )

Ăn xôi theo đúng kiểu của bà con đồng bào Thái – Tây Bắc, chúng tôi không dùng vừng, không dùng lạc. Mà tự pha thức chấm theo cách riêng. Cách anh chị có thể pha chế như sau:

CÁCH 1: Pha 1 thìa Muối (hoặc bột canh) + 1 thìa bột Mắc Khén + 1 quả ớt nướng (chín hay xanh đều được). Dằm nát ra, cách làm thức chấm này đặc biệt phổ biến của bà con đồng bào Thái Trắng ở Lai Châu. Đúng vị ra phải có thêm 1, 2 hạt Dổi nữa cơ.
CÁCH 2: Chẳm Chéo, tất nhiên rồi, tôi vừa nói ở trên. Chẳm Chéo chấm món gì cũng ngon, nhất là Xôi, xôi trắng, xôi vàng…chấm được tuốt.

Đấy là 2 cách ngon, dễ làm, và nguyên liệu dễ kiếm nhất. Chứ ngoài ra, bà con đồng bào Thái có rất nhiều thức chấm Xôi ngon như: Nhân của hạt Sấu, Thố Nâu (1 loại thức chấm làm từ đậu tương lên men)….nhưng những thứ đấy khó làm, và khó kiếm nguyên liệu lắm.